Good Life @ Facebook: Πολ Ελιάρ / Οδοιπορικό στο Γράμμο και Βίτσι κοντά στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Φωτογραφικά ντοκουμέντα Απ.Μουσούρη

Επίσκεψη του Πολ Ελιάρ στην Ελεύθερη Ελλάδα
Αντιπροσωπία από ηγέτες του δημοκρατικού κινήματος της Γαλλίας στην ελεύθερη Ελλάδα, στο Γράμμο και στο Βίτσι, τον Ιούνιο του 1949.

Ο Ελυάρ (14 Δεκεμβρίου 1895 - 18 Νοεμβρίου 1952), ήταν επικεφαλής μιας γαλλικής αντιπροσωπείας, στην οποία συμμετείχαν: Ο Υβ Φαργκ (τέως υπουργός, μέλος της Μόνιμης Επιτροπής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης), ο Ζαν Μωρίς Ερμάν (ηγετικό στέλεχος του Αριστερού Σοσιαλιστικού Κόμματος Γαλλίας), ο Ανρί Μπασί (δάσκαλος, μεταφραστής πολλών ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, με τη βοήθεια της Μέλπως αξιώτη και Γραμματέας της Επιτροπής Βοήθειας του Γαλλικού Λαού για τον αγώνα του Ελληνικού Λαού). Η γαλλική αντιπροσωπεία ήρθε στην Ελλάδα, μέσω Αλβανίας. Μετά από επίσκεψή της στο Βίτσι, η γαλλική αντιπροσωπεία, συνοδευόμενη από τον Πέτρο Κόκκαλη, έφθασε στο Γράμμο, όπου παρέμεινε περίπου μια βδομάδα και παρ΄όλο που ήταν άρρωστος (η παλιά φυματίωσή του είχε υποτροπιάσει), υπήρξε ακάματος καθημερινός περιηγητής και πήγε παντού. Στην πρώτη γραμμή του μετώπου, όπου με τηλεβόα έστειλε το μήνυμά του στους στρατιώτες της άλλης πλευράς. Σε μικρές και μεγάλες μονάδες του ΔΣΕ. Στη Σχολή Αξιωματικών του ΔΣΕ, σε κορυφογραμμές και πεδιάδες, σε αγροτικούς συνεταιρισμούς, σε χωριά, σχολεία και γλέντια των μαχητών με κατοίκους. Εικόνες συνταρακτικές, που αποτύπωνε η ψυχή του και η πένα του.

Για τα ποιήματα που έγραψε εμπνεόμενος από τον αγώνα του ΔΣΕ, διαβάστε ΕΔΩ

Ανακοίνωση του πρακτορείου «Ελεύθερη Ελλάδα»

«Γαλλική αντιπροσωπεία, που αποτελείται από τους κυρίους Πολ Ελιάρ, τον ένδοξο Γάλλο ποιητή Ιβ Φαρζ, τέως υπουργό, μέλος της μόνιμης επιτροπής του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης, Ζαν Μορίς Ερμάν, ηγετικό στέλεχος του αριστερού σοσιαλιστικού κινήματος της Γαλλίας και Ανρί Μπασίς, Γραμματέα της Επιτροπής Βοήθειας για την Ελλάδα, βρίσκεται από χτες στην περιοχή της Ελεύθερης Ελλάδας. Η αντιπροσωπεία έγινε δεκτή στην Έδρα του ΓΑ από τους συν. Μήτσο Παρτσαλίδη, Πρόεδρος της ΠΚ και τους υπουργούς Μήτσο Βλαντά, Πέτρο Κόκκαλη, Μήτσο Παπαδημήτρη, Κώστα Καραγιώργη, Γιώργη Τσαπακίδη, Γιάννη Βουρνά, Πασκάλ Μητρόφσκυ, Στέφανο Σαββίδη και Παρμενίωνα Αβδελλίδη.

Λόχος Πεζικού του ΔΣ απέδωσε τιμές και η στρατιωτική μουσική έπαιξε τη Μασσαλιώτιδα και τον ύμνο του ΕΛΑΣ.

Από σήμερα το πρωί η αντιπροσωπεία περιοδεύει στο μέτωπο».

Το Πρακτορείο «Ελεύθερη Ελλάδα» 1.6.1949

(Προς τη Νίκη, αρ. φυλ. 106, 2 Ιούνη 1949)

Από την απάντηση του Πολ Ελιάρ στην προσφώνηση του Προέδρου της ΠΔΚ.

«Θέλω να σας πω, πως πολλοί Γάλλοι και πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο θα θέλανε να βρίσκονται εδώ μαζί σας, όπως βρισκόμαστε και εμείς απόψε. Είχα την τιμή να έρθω στην Ελλάδα το 1946 με πρόσκληση της ΕΠΟΝ. Από παλιά, το φως της Ελλάδας ήταν το φως της ειρήνης και της σκέψης. Ακόμα και αυτοί που είναι ενάντιά σας ξέρουν πως τον πόλεμο που σας επέβαλαν τον διεξάγετε με καταπληκτική παλικαριά. Νικήσατε του Ιταλούς και Γερμανούς. Θα νικήσετε και όσους Αγγλοσάξωνες ονειρεύονται να μετατρέψουν σε παγκόσμιο πόλεμο τον πόλεμο που σας κηρύξανε. Και θα ‘στε σεις πάλι που με την νίκη σας θα σώσατε την ειρήνη ολόκληρου του κόσμου. Κάθε βρισιά ενάντια στον ελληνικό λαό είναι βρισιά ενάντια σε κάθε τίμιο άνθρωπο σε όλον τον κόσμο.

Ξαναεπαναλαμβάνω αυτό που είπα το 1944 και αργότερα το 1946, όταν ήρθα στην Ελλάδα. Η λέξη λευτεριά δεν μπορεί να μεταφραστεί στα εγγλέζικα.

Σκοπός του ταξιδιού μας δεν είναι να διαπιστώσουμε μονάχα τι κάνατε, παρά να βοηθήσουμε την νίκη σας διαδηλώνοντας στον κόσμο αυτά που θα δούμε. Η λευτεριά είναι αδιαίρετη. Αυτά που συμβαίνουν την Ελλάδα αφορούν όλους τους ανθρώπους. Ελπίζω πως θα κάνουμε περισσότερα για εσάς, που είστε ήρωες του πιο δίκαιου ιδανικού και υπέροχοι αγωνιστές της λευτεριάς και της ειρήνης. Για άλλη μια φορά σας ευχαριστώ για την πρόσκλησή σας. Με το φωτεινό βλέμμα σας, μας καλωσορίζει το μέλλον. Ένα μέλλον δικαιοσύνης και ευτυχίας σε μια ζωή αξιοπρέπειας και αδελφοσύνης

Ζήτω η Ελεύθερη Δημοκρατική Ελλάδα. Ζήτω η Λευτεριά!»

Η γαλλική αντιπροσωπεία με τους αετούς του Γράμμου.

Στο πυκνό δάσος που ποτέ μια ακτίνα ήλιου δεν περνάει, είναι ένα ίσιωμα σαν πλατεούλα και ένας διάδρομος ανάμεσα από τα δέντρα. Ελατοκλώναρα ολόγυρα και συνθήματα. Εκεί συγκεντρώθηκαν τα τμήματα της ΙΧ Μεραρχίας. Λίγο πιο κάτω μια χαραδρούλα και από εκεί εχθρός. Δεξιά, αριστερά από το διάδρομο παραταγμένοι οι μαχητές και οι μαχήτριες. Μια ομάδα με ομοιόμορφη στολή παρουσιάζει όπλα. Η μουσική παίζει τον ύμνο του ΕΛΑΣ. Περνάει η αντιπροσωπεία, ο υπουργός Σ. Κόκκαλης και η διοίκηση της Μεραρχίας χαιρετίζοντας. Στην πλατεούλα με γρηγοράδα και τάξη το τμήμα. Δίνονται παραγγέλματα. Ο στρατηγός σ.Παλαιολόγου παίρνει αναφορά και δίνει στον υπουργό. Και ύστερα ξεσπάνε τα τραγούδια, τα συνθήματα, οι φωνές και τα χειροκροτήματα. Οι φαντάροι ακούν το βουητό σα νεροποντή. Ακούν τον αχό του τραγουδιού σαν μήνυμα ειρήνης.

Δυο κόσμοι ανταμώθηκαν για μια φορά ακόμα στις 2.30 η ώρα, στις 8 του Ιούνη. Ο ένας τραβάει προς τον τάφο, το σκοτάδι. Ο άλλος προς το φως, τη ζωή, σκορπώντας γύρω χαρά, τραγούδια. Ύστερα σιγή. Τίποτα δε σαλεύει. Ο Στρατηγός προχωράει στον Ελιάρ. Χαιρετά και καρφιτσώνει το παράσημο «Λιτόχωρο» και αργά, καθαρά, χτυπητά, σα να θέλει να φτάσουν τα λόγια στα κατάβαθα της ψυχής, να πετάξουν ως τις άκρες της Γης, λέει: «Η Λεύτερη Ελλάδα, μέσω της ΙΧ Μεραρχίας, σας προσφέρει το παράσημο “Λιτόχωρο”, παρμένο από τον νωπό τάφο του ήρωα νεκρού μας ταγματάρχη Ανδρεάδη» (ήταν από τους πρωτεργάτες της μάχης του Λιτοχώρου).

Ύστερα μας μιλάει ο Ελιάρ: «Σύντροφοι, σας ευχαριστώ για το μετάλλιο. Νιώθω πως δεν αξίζω. Μα το δέχομαι γιατί θα το φορώ στο όνομα όλων των Γάλλων που παλεύουν και πάλεψαν όπως εσείς. Σας δίνω όρκο πως το μήνυμα του νεκρού συντρόφου σας Ανδρεάδη θα γίνει γνωστό σε όλο τον κόσμο. Όλοι οι τίμιοι Γάλλοι ξέρουν την δύναμη και την λάμψη του αγώνα σας. Η νίκη που κερδίζεται με αίμα και δάκρυα θα δώσει πιο όμορφη ζωή σε όλους τους λαούς. Γιατί αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο στρατόπεδα, όπως και στη χώρα σας. Κείνο που πολεμάει για τη ζωή και κείνο που πολεμάει για θησαυρούς».

Στις 18 Ιούνη του 1949 στη Βουδαπέστη

Ο Πολ Ελιάρ μίλησε στον Εθνικό Ουγγρικό Συνέδριο για την Ειρήνη. Ολόκληρη την ομιλία του την αφιέρωσε στο Δημοκρατικό Στρατό.

«Δεν μου ήταν δυνατό να μιλήσω για οτιδήποτε άλλο, παρά γι αυτό που έζησα για δύο βδομάδες στην Ελλάδα. Δυο βδομάδες που ήταν για μένα ολόκληρη ζωή. Που θ’ αποτελέσει το σημαντικότερο μέρος της ζωής μου. Επιστρέφω από μία χώρα που η ζωή δεν έχει τίποτα το κοινό με την υποταγή. Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν θα μπορούσε να αιστανθεί κανένας πιο έντονα ότι ο αγώνας για λευτεριά και ειρήνη είναι ο μοναδικός φυσικός δρόμος του πολιτισμένου ανθρώπου. Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν θα μπορούσε να καταληφθεί από έναν τέτοιον σεβασμό

μπροστά στα νικηφόρα νιάτα του ανθρώπου, μπροστά σε μια τέτοια εμπιστοσύνη στον άνθρωπο. Υπάρχουν δύο πραγματικότητες στην Ελλάδα. Η μία είναι των δημίων και της φρίκης και η άλλη της ελπίδας και των ηρώων… Και αν ρωτήσεις όλες αυτές τις μαυροφορεμένες γυναίκες που βρήκαν καταφύγιο στην Ελεύθερη Ελλάδα πάντα θα ακούσεις την ίδια τραγική απάντηση. “Χωροφύλακες σκότωσαν τους δικούς μου, έδειραν. Βίασαν γυναίκες, έκαψαν το χωριό, ο γιος μου σκοτώθηκε”.

Δεν είναι πια αυτά παράπονα, αλλά η εξιστόρηση της πιο βαριάς προσβολής που μπορεί να γίνει στον άνθρωπο. Το φως σχεδόν έσβησε στα μάτια αυτών των γυναικών που τόσο πόνεσαν και τόσο υπέφεραν. Όμως τα χείλη γελούν ακόμα για να σας βεβαιώσουν: “Θα σωθεί η χώρα μας. Πρέπει να τσακιστεί ο φασισμός. Αν το πείτε στη δική σας χώρα τότε και η δική μας θα σωθεί”.

Αυτή είναι μια πραγματικότητα. Ένας ολόκληρος κόσμος ορθώνεται και βροντάει στ’ άρματα, γεμάτος πίστη στην νίκη. Είναι μία στρατιά γιγάντων ηρώων, που μισεί τον πόλεμο και δεν πιστεύει παρά στα όπλα του.

Νέοι και γέροι, Έλληνες και Σλαβομακεδόνες, αξιωματικοί και μαχητές αδελφικά ενωμένοι, αγωνίζονται ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στην τελευταία φρουρά της βαρβαρότητας.

Ο ΔΣΕ είναι ένας στρατός της ειρήνης. Είδα τόσο στο μέτωπο όσο και στα μετόπισθεν με τι σεβασμό προς τον άνθρωπο φέρεται και στους αιχμαλώτους».

(Προς τη Νίκη αρ. φυλλ. 125, 21 Ιούνη 1949)

Απόστολος Μουσούρης

Ο Απόστολος Μουσύρης γεννήθηκε στη Σύρο το 1917 και πέθανε το 1996. Η φιλία του πατέρα του με τον Δημήτρη Γληνό, ήταν η αφορμή να γνωρίσει από κοντά τον μεγάλο δάσκαλο και διανοητή που αγωνιζόταν για την αλλαγή του κόσμου, αφήνοντας βαθιά ίχνη στην ψυχή του Μουσούρη. Στην αρχή φίλος του ΚΚΕ που αργότερα εντάχθηκε στις γραμμές του.

Αν και σπούδασε, κάνοντας το χατίρι του πατέρα του, στη Νομική Σχολή Αθήνας απ΄όπου κι αποφοίτησε, αφιέρωσε τα ζωή του στη φωτογραφία και στον κινηματογράφο. Παράλληλα με τις σπουδές του, παρακολουθούσε και εργαζόταν εθελοντικά στο κινηματογραφικό στούντιο της «Φίνος Φιλμ». Έμαθε την τέχνη του οπερατέρ και αυτό ήταν τελικά που ακολούθησε στην υπόλοιπη ζωή του. Συμμετείχε δε, στην παραγωγή της «Φίνος» με τίτλο «Οι Γερμανοί ξανάρχονται».

Μετά την απελευθέρωση, το 1944, άνοιξε το πρώτο του φωτογραφικό κατάστημα-εργαστήριο χωρίς να παραμελήσει τον κινηματογράφο.

Υπήρξε μέλος του εφεδρικού ΕΛΑΣ και το 1948 κατατάχτηκε στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, είχε το βαθμό του ταγματάρχη και ήταν υπεύθυνος του κινηματογραφικού-φωτογραφικού συνεργείου, καταγράφοντας επίκαιρα από τη ζωή και τη δράση του ΔΣΕ και την καθημερινότητα των μαχητών και μαχητριών.

Δείτε στη συνέχεια φωτογραφίες απ΄τη μοναδική αυτή επίσκεψη του Πολ Ελιάρ και της Γαλλικής αντιπροσωπίας στο αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού, όπου κατέγραψε με το φακό του ο Απόστολος Μουσούρης και περιέχονται στο βιβλίο "Φωτογραφίζοντας τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας" που εξέδωσε η Σύγχρονη Εποχή και το ΚΚΕ για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού.

Το φωτογραφικό άλμπουμ είναι μια ογκώδης έκδοση με 550 σελίδες και πάρα πολλές φωτογραφίες σε εξαιρετική εκτύπωση. Η δε τιμή του είναι φανταστικά προσιτή, όσο τέσσερις καφέδες. Μην το χάσετε.

Επιμέλεια κειμένων-Παρουσίαση: Χρήστος Ζουλιάτης