Γκεβόρκ Βαρτανιάν. Ο άνθρωπος θρύλος που απέτρεψε τη δολοφονία Στάλιν, Ρούσβελτ και Τσώρστιλ, στην Τεχεράνη το 1943.

Γκεβόρκ Βαρτανιάν

Όταν πεθαίνει ο κάθε τυχαίος γίνεται χαμός, όταν, όμως, πεθαίνει ο άνθρωπος που απέτρεψε σε ηλικία 19 χρονών την δολοφονία απ΄τους Ναζί, των Στάλιν, Ρούσβελτ και Τσώρστιλ, στη διάσκεψη της Τεχεράνης, περνάει στα ψιλά.

Ο Γκεβόρκ Βαρτανιάν γεννήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 1924 στο Ροστόβ του Ντον και ξεκίνησε την καριέρα του όταν ήταν μόλις 16 ετών. Ο πατέρας του, που ήταν επίσης πράκτορας της ΕΣΣΔ, βρισκόταν τότε σε μυστική αποστολή στο Ιράν και ο νεαρός Γκεβόρκ ανέλαβε επικεφαλής μιας ειδικής ομάδας που είχε ως στόχο να εντοπίζει πράκτορες

των Ναζί στην Τεχεράνη. Το 1942 κατάφερε να παρακολουθήσει στην ιρανική πρωτεύουσα την εκπαίδευση Βρετανών πρακτόρων που επρόκειτο στη συνέχεια να εκτελέσουν αποστολές στην ΕΣΣΔ.

Ο Γκεβόρκ Βαρτανιάν, ο άνθρωπος-θρύλος που ματαίωσε την όχι πολύ γνωστή απόπειρα των χιτλερικών να απαγάγουν τους Τσόρτσιλ, Ρούζβελτ και Στάλιν στην πρώτη τους διάσκεψη στην Τεχεράνη το 1943, πέθανε στις 10 Ιανουαρίου 2012, σε νοσοκομείο της Μόσχας, σε ηλικία 88 ετών.

Η σύζυγός του, η Γκόαρ, εργαζόταν επίσης για τις μυστικές υπηρεσίες της ΕΣΣΔ. Το ζευγάρι είχε παντρευτεί τρεις φορές, σε τρεις διαφορετικές χώρες και με διαφορετικά ονόματα κάθε φορά, καθώς τότε ήταν και οι δύο εν ενεργεία και δρούσαν μυστικά.

Μολονότι ήταν εν ενεργεία ως το 2000, πολύ λίγα έχουν γίνει γνωστά για την δράση του -για την οποία τιμήθηκε το 1984 με το μεγαλύτερο παράσημο της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Αρμένικης καταγωγής και γιος πράκτορα κατατάχθηκε στην σοβιετική αντικατασκοπεία το 1930 και αργότερα «τοποθετήθηκε» στην Τεχεράνη από όπου «παρακολουθούσε τις εξελίξεις» σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, σε συνεργασία με την σύζυγο του Γκοάρ.

Στην διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου η (τότε) Περσία ήταν κέντρο κατασκοπείας άλλα και φιλοχιτλερικής δραστηριότητας. Από μεθυσμένο Γερμανό «έμπορο» ο Βαρτανιάν, ηλικίας μόλις 19 ετών τότε, έμαθε ότι οι Γερμανοί είχαν πληροφορηθεί ότι «κάποιος σπουδαίος, ίσως ο Στάλιν, ίσως και ο Ρούζβελτ» επρόκειτο να φθάσουν στην Τεχεράνη. Γι' αυτό και με εντολη «να τους απαγάγουν και εν ανάγκη να τους σκοτώσουν» η Γερμανία έστειλε ένα μικρό απόσπασμα ειδικευμένων βαθμοφόρων των Ες-Ες οι οποίοι έπεσαν με αλεξίπτωτο στα ορεινά της επαρχίας Κουμ και έφθασαν στην Τεχεράνη με καμήλες ως ζωέμποροι. Σκοπός τους ήταν να οργανώσουν τη επιχείρηση, στην οποία δόθηκε το όνομα «Μακρύ Άλμα», και ανάλογα να κινηθεί το Βερολίνο.

Από την πρώτη στιγμή η γερμανική ομάδα ήταν υπό την συνεχή παρακολούθηση του Βαρτανιάν. «Αποκρυπτογραφήσαμε τα μηνύματα που έστελναν στο Βερολίνο», είπε σε συνέντευξη του στο πρακτορείο Νοβοστι, «μάθαμε ότι οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να στείλουν μια δεύτερη ομάδα πρακτόρων για τρομοκρατική ενέργεια--την δολοφονία ή την απαγωγή των Τριών Μεγάλων. Αρχηγός αυτής της δεύτερης ομάδας θα ήταν ο διαβόητος Οτο Σκορτσένι», διοικητής τάγματος Ες-Ες.

Υστερα από αρκετούς δισταγμούς, ο Βαρταριάν αποφάσισε «να μη ρισκάρει». Συνέλαβε όλη την ομάδα. Το Βερολίνο δεν διακινδύνευσε επανάληψη.

Η υπόθεση της διάσκεψης των Τριών Μεγάλων στην Τεχεράνη ήταν η μεγαλύτερη και η σχετικά γνωστή επιτυχία του Γκεβόρκ Βαρτανιάν. Το 1980 μια γαλλο-σοβιετική συμπαραγωγή, η «Απόπειρα δολοφονίας» με πρωταγωνιστή τον Αλέν Ντελόν, έφερε στη δημοσιότητα την θρυλική επιχείρηση. Ο ίδιος ο Βαρτανιάν σε δηλώσεις του πολλά χρόνια αργότερα επιβεβαίωσε τα κύρια στοιχεία του έργου προσθέτοντας ότι «δυστυχώς δεν ήταν δυνατόν να αποδοθεί η αγωνία του, το ρίσκο» που αναλάμβανε.
(ΠΗΓΗ: Διάφορες)

Επιμέλεια κειμένων: Χρήστος Ζουλιάτης