ΜΑΝΩΛΗΣ ΔΙΜΕΛΛΑΣ: 27 Έλληνες ναυτικοί με το «Corfu Island» ναυάγησαν στο Σεντ Λόρενς (Κεμπέκ). Απίστευτο Χριστουγεννιάτικο ναυάγιο.

Μια παραλίγο τραγωδία γίνεται η πιο τρυφερή θαλασσινή χριστουγεννιάτικη ιστορία του κόσμου...

Κείμενα-Φωτογραφίες: Μανώλης Διμελλάς
Επιμέλεια: Χρήστος Ζουλιάτης
Στη μεγάλη αίθουσα σε ένα δημοτικού σχολείου στο μακρινό Κεμπέκ του Καναδά δεν έπεφτε καρφίτσα, ακουγόταν μονάχα η διήγηση του Φρίξου και τα συνοδευτικά επιφωνήματα θαυμασμού και απορίας, που κάθε τόσο ξέφευγαν από μικρά και πιο μεγάλα παιδιά.

Ο ηλικιωμένος ασυρματιστής έντυνε με ειλικρίνεια, σεμνότητα και βαθύ συναίσθημα κάθε κουβέντα του και το πιο αυστηρό ακροατήριο έκρινε με άπειρο θαυμασμό το ναυάγιο της «Κέρκυρας» («Corfu Island»), που έτυχε να γίνει στα δικά τους νερά!

Η τελευταία κουβέντα του ασυρματιστή Φρίξου Σεκκίδη  ήταν η πιο συγκινητική:

«Γύρισα και είδα για τελευταία φορά το θανάσιμα λαβωμένο πλοίο, ακριβώς όπως έναν σολομό, το ψάρι που γεννήθηκε σε ένα ποτάμι και γύρισε πίσω για να πεθάνει στον τόπο του. Έτσι και το φορτηγό «Κέρκυρα», γεννήθηκε στον Καναδά και είκοσι χρόνια αργότερα, ήρθε να πεθάνει στον Καναδά, όμως σε όλους τους ναυτικούς του, χάρισε ζωή».

Τα νησιά Magdalen έχουν ένα θλιβερό προνόμιο, θεωρούνται το δεύτερο θαλάσσιο νεκροταφείο του Ατλαντικού. Την πρώτη θέση έχει το νησί Sable, στη Nova Scotia, ο αριθμός των ναυαγίων που έχουν συμβεί στην περιοχή τα τελευταία 200 χρόνια αγγίζει τα 477!

Εδώ πάνω, στον Βόρειο Ατλαντικό, οι άνθρωποι, τα καράβια και η θάλασσα είναι δεμένα με τον πιο χοντρό και καλοκαμωμένο κάβο και δεν χάνουν στιγμή να το αποδεικνύουν!

Η απίστευτη ιστορία της «Κέρκυρας», του Ελληνικού πλοίου που χάθηκε πριν 53 χρόνια στα άγρια νερά τους, έγινε η αιτία όχι μόνο να δώσουν σε μια παραλία το όνομα του ομώνυμου ελληνικού νησιού, αλλά να έρθει πιο κοντά μια άγνωστη μέχρι τότε χώρα, η μακρινή Ελλάδα, ενώ οι λέξεις ναυτοσύνη και φιλότιμο, αποδεικνύεται ότι είναι το προνόμιο όλων των ανθρώπων που μεγαλώνουν μέσα στη θάλασσα.

Το «Νησί της Κέρκυρας» ξεκίνησε από το Wismar της Αν. Γερμανίας δίχως φορτίο, για να διασχίσει τον ωκεανό και να φορτώσει στάρι από το Μόντρεαλ.

Ήταν Δεκέμβριος του 1963, μα σε κανένα ναυτικό δεν αρέσει να διασχίζει τον Βόρειο Ατλαντικό τέτοια εποχή, ιδιαίτερα με ένα άδειο αμπάρι! Στον κόλπο Σεντ Λόρενς, μεταξύ των νησιών Magdalen και Anticosti, μια επαρχία του Κεμπέκ, οι 27 Έλληνες ναυτικοί και το  «Κέρκυρα» έπεσαν πάνω σε μια απίστευτα ζόρικη θύελλα. Η κατάσταση ήταν εξαιρετικά κρίσιμη, το πλοίο σερνόταν με αργό βήμα πάνω στα τεράστια κύματα, δίχως βάρος η προπέλα τις περισσότερες στιγμές έφερνε σβούρες έξω από τη θάλασσα! Ο καπετάνιος Πέτρος Πασχάλης ζύγισε τα πράματα. Ήταν απαραίτητο να αναπτύξει ταχύτητα, για να ξεφύγει από την άγρια καταιγίδα και επειγόντως να βρει ένα καταφύγιο, έτσι ζήτησε να βάλει στο πλοίο έρμα, έπρεπε να περάσουν 3.000 τόνοι από θαλασσινό νερό. Ο πρώτος μηχανικός διαφώνησε. Φοβήθηκε το πέρασμα του θαλασσινού νερού στα αμπάρια, από τους σωλήνες των αντλιών, που χρησιμοποιούνται ενιαία σε όλο το πλοίο και βέβαια λειτουργούν τον ατμολέβητα.

Επίσης κρίσιμο ζήτημα ήταν και η υγρασία, που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την μεταφορά του σιταριού, αφού το παραμικρό υγρό περιβάλλον επηρεάζει αρνητικά τέτοια φορτία. Παρά τα επιχειρήματα του μηχανικού, ο καπετάνιος δεν είχε άλλη λύση, διέταξε για το έρμα κι έτσι συνέβη το αναπόφευκτο. Είχαν ήδη περάσει 1.500 τόνοι νερού, όταν οι σωλήνες πάγωσαν, με άμεσο αποτέλεσμα τη σοβαρότατη βλάβη του λέβητα. Από εκείνη τη στιγμή το πλοίο έμεινε ακυβέρνητο και άρχισε να παρασύρεται προς την έξοδο του κόλπου του Αγίου Λαυρεντίου.

Παρ' όλα αυτά, το πλήρωμα έπεσε πάνω στη μηχανή και κατάφερε προς στιγμή να μπαλώσει τη ζημιά και για λίγη ώρα μπήκε ξανά σε λειτουργία.

Στο μηχανοστάσιο δόθηκε μια μάταιη μάχη, τρεις φορές κατάφεραν να το βάλουν μπροστά, μέχρι που η μηχανή δεν έδινε κανένα σημείο ζωής.

Το «Κέρκυρα» παρασυρόταν, χωρίς κανένα μέσο πρόωσης, δίχως θέρμανση, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, ταξίδευε στο άγνωστο, μέσα στη χειρότερη καταιγίδα κάπου στα παγωμένα ανοικτά των Νήσων Magdalen.

Από εκείνη τη στιγμή ξεκίνησε μια απίστευτη περιπέτεια, που όμως δεν έγινε τραγωδία χάρις στη συνεργασία των 27 Ελλήνων ναυτικών και των κατοίκων του κοντινού νησιού, που η προσφορά και η αυτοθυσία τους έσωσε όλο το πλήρωμα.  

Τον κεντρικότερο ρόλο στην ιστορία του ναυαγίου έχει ο Κύπριος ασυρματιστής της «Κέρκυρας» Φρίξος Σεκκίδης, μέσα στον πανικό καταφέρνει να επικοινωνήσει με τον σταθμό ξηράς και να περάσει το αγωνιώδες μήνυμα για τη σωτηρία του πληρώματος. Λίγο νωρίτερα έχει επικοινωνήσει με δυο παραπλέοντα βαπόρια, ένα ρωσικό και ένα εγγλέζικο, ζητώντας βοήθεια, όμως η απάντηση που πήρε ήταν αποκαρδιωτική: «παλέψτε όπως μπορείτε κι εμείς βρισκόμαστε στην καρδιά της θύελλας και είμαστε σε εξίσου δύσκολη θέση».

Ο ασυρματιστής έκανε το φόβο του στην άκρη και δούλεψε μεθοδικά, ευτυχώς είχε φορτισμένες τις μπαταρίες του ασυρμάτου και άντεχαν τουλάχιστον για 6 ώρες.

Πρώτα υπολόγισε τη θέση του πλοίου, που ήταν περίπου στα 10 ναυτικά μίλια από την Rocher aux Oiseaux. Αμέσως μετά φρόντισε να στείλει μήνυμα στη στεριά.

«Σήμα κινδύνου - Οι μηχανές μας σταμάτησαν - Το πλοίο παρασύρεται προς το νησί Magdalen - Κόλπος του Αγίου Λαυρεντίου - Ζητάμε άμεση στήριξη». Υπογραφή: Πασχάλης.

Αυτό το σήμα έφυγε με σήματα μορς από την «Κέρκυρα» και έφτασε στα χέρια του Chester Turnbull του νεαρού ασυρματιστή που είχε βάρδια στον «Marconi» και βρίσκεται στον ψηλότερο λόφο της περιοχής, στο Cap-aux-Meules.

Στην ξηρά τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλύτερα, λυσσομανούσαν άνεμοι εντάσεως 90 mph (145 χλμ/ώρα) και οι περίπου 200 οικογένειες ψαράδων, που ζουν στο νησί, ήταν σχεδόν αποκλεισμένοι στα σπίτια τους. Ο Chester προσπάθησε να απαντήσει στο πλοίο όταν συνειδητοποίησε ότι οι ο άνεμος είχε γκρεμίσει και τις τρεις κεραίες εκπομπής του σταθμού! Με μια γρήγορη αυτοσχέδια κατασκευή κατάφερε να αποκαταστήσει την επικοινωνία και ξεκίνησε ένας μαραθώνιος για τη σωτηρία των 27 Ελλήνων ναυτικών.

Ο Chester Turnbull αποφάσισε να καλέσει τους κατοίκους, που ζουν στη βόρεια ακτή των νησιών, το Pointe-aux-Loups και στο L'Etang-du-Nord, να τους προτείνει να ανάψουν όλα τα φώτα έξω από τα σπίτια τους.

Παρά τη συνεχιζόμενη χιονοθύελλα, υπήρχε η ελπίδα ότι το πλήρωμα της «Κέρκυρας»  θα μπορούσε να δει τα φώτα κι έτσι να πιάσει έτσι ένα μοναδικό μήνυμα ελπίδας.

Τα τηλέφωνα άναψαν και πολύ σύντομα δεκάδες μικρές λάμπες των 60 και των 100 watt άναψαν κατά τη διάρκεια της νύχτας της 19 με 20 Δεκεμβρίου 1963, κατά μήκος της βόρειας ακτής των Νήσων Magdalen, όλα τα φώτα ήταν αφιερωμένα στην «Κέρκυρα».

Πάνω στο πλοίο η κατάσταση ήταν τραγική, ένα βήμα πριν το χάος, όταν το νεώτερο μέλος του πληρώματος, ένα 16χρονο κρητικάκι, ανέβηκε σαν αίλουρος πάνω στο πιο ψηλό κατάρτι και είδε τα αναμμένα φωτάκια από το νησί Magdalen!

Είναι τα συναισθήματα που κάνουν κύκλους, από το απόλυτο μαύρο στο λευκό μιας πιθανής σωτηρίας! Το πλοίο ήταν πολύ κοντά στην ακτή και κινδύνευε να τσακιστεί πάνω στο ακρωτήριο και τους γκρεμούς. Οι ναυτικοί μουσκεμένοι και παγωμένοι άναβαν μικρές φωτιές μέσα σε πιάτα και ξεκίνησαν μια καινούρια προσπάθεια, θα κατεύθυναν το πλοίο προς την ακτή και την κατάλληλη στιγμή θα άφηναν την άγκυρα, σε μια προσπάθεια να καταφέρουν να σταθούν όρθιοι πάνω στην ακτή. Πράγματι η προσπάθεια έδειχνε να πηγαίνει καλά, όμως η καδένα της πρώτης άγκυρας δεν άντεξε, έσπασε και το πλοίο τραβούσε γραμμή για τα βράχια. Απότομα άφησαν και τη δεύτερη άγκυρα και αυτή τη φορά το κόλπο έπιασε!

Το πλοίο σκάρωσε πάνω σε έναν ύφαλο και έγειρε, πήρε κλίση περίπου 15 μοίρες πάνω σε έναν ύφαλο, ενώ η άγκυρα το συγκρατούσε από την χειρότερη εξέλιξη.

Τα βάσανα των 27 ναυτικών της «Κέρκυρας»  δεν είχαν τελειώσει, τώρα ξεκινούσε ένας αγώνας δρόμου, να καταφέρουν να βγουν ζωντανοί πάνω στην στεριά.

Η θύελλα δεν έλεγε να κοπάσει, τα κύματα ξεπερνούσαν τα 5 μέτρα και οι ριπές του ανέμου έχτιζαν με χιόνι ταλαίπωρα κορμιά και πονεμένα σίδερα. Η θερμοκρασία της θάλασσας άγγιζε τους 27 βαθμούς κάτω από το μηδέν! Ο Κύπριος ασυρματιστής ενημέρωσε τους υπόλοιπους ναυτικούς, «3-4 λεπτά θα έμενε ζωντανός εκείνος που θα έπαιρνε το ρίσκο και θα έπεφτε στο παγωμένο νερό».

Πάνω στο κατάστρωμα το πρώτο συναίσθημα ήταν ο πανικός, έτσι 8 από τα μέλη του πληρώματος αποφάσισαν μόνοι τους, πήραν μια τρελή πρωτοβουλία και ξεκίνησαν να κατεβάζουν την βάρκα που ήταν στη δεξιά πλευρά.

Ο καπετάνιος προσπάθησε να τους συγκρατήσει, ενώ εκείνοι φώναζαν και δεν άκουγαν κανέναν παρά μόνο το παραμιλητό από τον ανείπωτο φόβο τους.

Η σωσίβια λέμβος γλύστρισε από τα χέρια τους, έπεσε στο κατάστρωμα και ράγισε. Την μπάλωσαν όπως-όπως και στα βιαστικά την έριξαν στην παγωμένη θάλασσα. Ευτυχώς η καθυστέρηση που γεννούσε το σκοτάδι δεν τους άφησε να κάνουν αυτή την αποκοτιά! Στην ξηρά είχαν αρχίσει να μαζεύονται οι ανήσυχοι κάτοικοι του νησιού και έψαχναν τρόπους για να προσεγγίσουν τη ναυαγισμένη Κέρκυρα και να βγάλουν τους ναυτικούς. Μέσα στο σκοτάδι και την άγρια καταιγίδα δεν φαινόταν απολύτως καμμιά λύση, πάνω στο πλοίο περίμεναν να ξημερώσει όταν ο ψύχραιμος ασυρματιστής Φρίξος Σεκκίδης είχε μια ιδέα που αποδείχθηκε η σωτήρια λύση!

Φρίξος Σεκκίδης

Το πλοίο αυτό ήταν τύπου Λίμπερτυ και όπως θυμόταν ο κ. Σεκκίδης, ήταν κατασκευασμένο για πολεμικές ανάγκες, θα έπρεπε λοιπόν σε κάποια αποθήκη να υπάρχει μια ξεχασμένη παλιά βάση εκτόξευσης φωτοβολίδων μαζί με έναν πύραυλο, εφοδιασμένη με ένα συρματόσχοινο. Πρόκειται για τις γνωστές ρουκέτες που χρησιμοποιήθηκαν για να συνδέσουν δυο πλοία μεταξύ τους, η ξηρά είχε απόσταση περίπου 700 μέτρα και αυτή η ρουκέτα είχε ακτίνα δράσης δυο μίλια, ενώ πάνω της είχε δεμένη μια μεσινέζα και στην άκρη της θα έδεναν έναν κάβο του πλοίου.

Το σκοτάδι και η καταιγίδα δεν άφηναν τα μάτια να σημαδέψουν με ακρίβεια, κανένας δεν ήξερε πως λειτουργούσε, ωστόσο η ρουκέτα, που ξεκίνησε βιαστική μάλλον στα τυφλά από την «Κέρκυρα», βρήκε τον στόχο της! Προσγειώθηκε πετυχημένα κάπου στην ξηρά.

Τώρα το παιγνίδι ήταν στα χέρια των νησιωτών, εκείνοι δεν άφησαν να χαθεί ούτε στιγμή, είδαν την διάσωση των ναυτικών ως αληθινή υποχρέωση.

Με προσεκτικές κινήσεις τράβηξαν τη μεσινέζα και έφεραν στη στεριά τον κάβο και αφού τον έδεσαν σε ένα όχημα χιονιού τον έσυραν έξω και τον έδεσαν. Είχαν καταφέρει να ανοίξουν το δρόμο προς το πλοίο.

Το σκοτάδι, το πέταγμα της ρουκέτας, αλλά και οι συντονισμένες δράσεις των δυο ασυρματιστών, έσωσαν τους 8 Έλληνες ναυτικούς που τελικά δεν μπήκαν στην σπασμένη σωσίβια λέμβο και παρέμειναν στη «Κέρκυρα».

Προς τα χαράματα 3 τολμηροί ντόπιοι ψαράδες έπιασαν τον δεμένο κάβο και με ένα βαρκάκι ψαρέματος, ένα dory όπως λένε τα καϊκια τους σε αυτά τα μέρη, προσέγγισαν την «Κέρκυρα» και ανέβηκαν πάνω στο κατάστρωμα από μια παγωμένη ανεμόσκαλα.

Από την ίδια σκάλα κατέβηκαν με μεγάλη προσοχή και σε 5 δόσεις οι 27 ναυτικοί, βγήκαν όλοι ζωντανοί, λίγο πριν πατήσουν στη ξηρά έπρεπε να πέσουν στην παγωμένη θάλασσα, να κολυμπήσουν περίπου για 10 μέτρα, για να πιαστούν από τα απλωμένα χέρια των σωτήρων τους, των Καναδών που τους περίμεναν.

Οι Έλληνες γνώρισαν την πιο ζεστή φιλοξενία σε έναν από τους πιο παγωμένους τόπους του κόσμου! 

Λίγες ημέρες μετά και ο πλοιοκτήτης Θρασύβουλος Βογιατζίδης ναύλωσε αεροπλάνο και μετέφερε τους 27 ναυτικούς στο Λονδίνο. Η καλύτερη ψυχοθεραπεία από ένα ναυάγιο αποδείχθηκε το επόμενο μπάρκο, που έγινε σχεδόν αμέσως με ένα πλοίο της ίδιας εταιρίας, μάλιστα ο καπετάνιος Π. Πασχάλης, ζήτησε ακριβώς την ίδια ομάδα για πλήρωμα!

Το 1966 μια εταιρεία από το Κεμπέκ ανέλαβε να βγάλει από την παραλία και να μεταφέρει ότι είχε απομείνει από το σκελετό της Κέρκυρας, να τον στείλει για παλιοσίδερα.

Η εκτέλεση της σύμβασης δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. Το ναυάγιο είχε χτιστεί μέσα στην άμμο, έτσι έσκαψαν ένα τεράστιο κανάλι γύρω από το νεκρό πλοίο και στη συνέχεια έσκαψαν ένα ακόμη κανάλι λοξά, προς τον αμμόλοφο. Η ιδέα ήταν να μαζέψουν όλα τα ερείπια της «Κέρκυρας» με δύο δυνατές μπουλντόζες.

Όμως το κουφάρι της «Κέρκυρας»  αρνήθηκε να φύγει!

Σήμερα πολλά από τα απομεινάρια του πλοίου εξακολουθούν να βρίσκονται στο αμμόλοφο και η περιοχή που έχει γίνει τουριστική ζώνη, ονομάζεται «Η παραλία της Κέρκυρας».

44 χρόνια αργότερα

Ήταν ο Σεπτέμβριος του 2007. Ο Φρίξος Σεκκίδης έπεισε τη σύζυγο του, επιτέλους θα πραγματοποιούσαν ένα όνειρο, το μακρινό ταξίδι μέχρι τα νησιά Magdalen.

Από την πρώτη στιγμή, ακόμη και μέσα στο αεροπλάνο, αναζητούσε τους ανθρώπους που έσωσαν το πλήρωμα της «Κέρκυρας» εκείνη τη θλιβερή αλλά και τόσο τυχερή ημέρα, την 20η Δεκεμβρίου 1963. 

Μπορεί να πέρασαν πολλά χρόνια, όμως η μνήμη όχι μόνο δεν έσβησε, αντίθετα, κρατά όλες τις στιγμές σφιχτά στην αγκαλιά της! Πρώτη σκέψη του να πει ένα τουλάχιστον ευχαριστώ, να αγκαλιάσει εκείνους τους ανθρώπους που αψήφισαν κάθε φόβο και τους έσωσαν, ενώ δεν μπορούσαν να αλλάξουν ούτε μια λέξη! Οι κάτοικοι του νησιού μιλούσαν Γαλλικά, ενώ το πλήρωμα Ελληνικά και Εγγλέζικα.

Ο Φρίξος δεν το κρύβει, το 1963 ξαναγεννήθηκε και στις αρχές του φθινοπώρου 2007 ανακάλυψε μια μοναδική χώρα, που τρύπωσε στην καρδιά του και την ερωτεύτηκε για πάντα.

Συνάντησε αρκετούς από διασώστες του, έγινε φίλος με πολλούς από αυτούς και από τότε μέχρι σήμερα κάθε κάθε Σεπτέμβρη δίνει ραντεβού στο νησί Magdalen.

Μεταξύ των ανθρώπων που τότε διακινδύνευσαν τη ζωή τους συνάντησε τους: Fernand Lapierre, Guy Aucoin, Michel Boudreau και Alphonse Renaud.

Chester Turnbull και  Φρίξος Σεκκίδης

Ξεχωρίζει η αδελφική φιλία με τον Μαρκόνι της στεριάς, τον Chester Turnbull. Πόσο κρίμα, μα τα ταξίδια του κύπριου ασυρματιστή θα είναι φτωχότερα πια, αφού μόλις πριν από λίγους μήνες ο Chester έφυγε από τη ζωή.

Αποτέλεσμα της επιστροφής στο μικρό νησί δεν ήταν μόνο οι φιλίες και το ευχαριστώ με έναν μοναδικό ελληνικό τρόπο. Σήμερα η ιστορία της «Κέρκυρας» είναι γνωστή και διδάσκεται κε κάθε ευκαιρία στα σχολεία της περιοχής, δημιουργήθηκε ακόμη και μια ταινία τεκμηρίωσης, ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Le naufrage oublie, corfu island».

Η ταινία σκηνοθετήθηκε από τους Georges Gaudet και Luc Fontaine και επέτρεψε στον ντόπιο πληθυσμό να μην ξεχνά τέτοια γεγονότα, ούτε και τους αληθινούς πρωταγωνιστές που χωρίς αυτούς, όλα θα είχαν περάσει στη λήθη. Η πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ πραγματοποιήθηκε στις 20 Μαρτίου 2016. 

Μα το σημαντικότερο είναι το βιβλίο τιμής και μνήμης, που έγραψε ο Φρίξος Σεκκίδης και περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια όλες τις δραματικές στιγμές από τη διάσωση του ναυαγίου της «Κέρκυρας». Από τις κυπριακές εκδόσεις Εν Τύποις, κυκλοφόρησε το 2012 στην αγγλική γλώσσα το βιβλίο The Demise of SS Corfu Island.

Μανώλης Διμελλάς

Το πλοίο «Corfu Island»ταξίδευε με σημαία Παναμά όταν εξαγοράστηκε, περίπου 55.000 δολάρια από τον Έλληνα πλοιοκτήτη Θρασύβουλο Βογιατζίδη. Μετά το ναυάγιο, οι ασφαλιστικές συμβουλεύτηκαν την μοναδική έκθεση που υπήρχε, του ασυρματιστή Φρίξου Σεκκίδη! Το πλοίο θεωρήθηκε total loss και στον ιδιοκτήτη δόθηκαν περίπου 212.000 λίρες, λίγο πάνω από 400.000 δολάρια σε σημερινή αξία.
Πηγή: The Huffington Post